Groei gemeente Den Haag 1850 t/m 1983

bron: Haagsche Courant 29 maart 1983 ( Haagsche Courant 100 jaar)
met dank aan Gert Bultman

DE GROEI NAAR 39 WIJKEN

De stad, zonder wallen en poorten, die tien eeuwen her begon als jachtslot aan een ondiepe vijver heeft in de laatste honderd jaar van zijn bestaan een groei gekend van één centrum, gevangen binnen; singels tot 39 wijken.   Veel is geleidelijk gegaan, maar er zijn toch behoorlijke 'bouwschokken' geweest. De gekozen peiljaren hebben die punten gemarkeerd.

1850: 70:000 inwoners
Den Haag binnen de singels.

1883 : 114.000 inwoners
Het het geboortejaar van de Haagsche Courant.
De stad van Alexanderveld tot Hollandsch Spoor, van Bij de Westermolens tot Malieveld. De Archipelbuurt begint als Indische buurt. Willemspark, Centrum en - in aanzet - Stationsbuurt zijn als naam bekend, maar ambtelijk nog geen 'wijk'. Aan groen voor het volk wordt niet gedacht - er is groen genoeg. De Prinsegracht, voorheen als aanloop naar een park- en villawijk bedoeld, is mislukt door de bouw van Wagen en gevangenis.

1900 : 206.000 inwoners
Komst van de Woningwet. Gebouwd zijn de Archipelbuurt, de Nassaustraten, het begin van het Bezuidenhout achter het Staatsspoor: Daendelsstraat en omgeving, de Stationsbuurt, een stuk Schilderswijk tot aan de J. Marisstraat, Hoefkade, Van der Vennestraat, Hobbemaplein en recht omhoog tot de Loosduinse Kade. Regentesselaan en Groothertoginnelaan vormen de west-noordgrens.
Scheveningen krijgt de Badhuiskade, Kustnamenbuurt en Van Stolkpark.

1913 : 372.000 inwoners
Het Bezuidenhout krijgt de Prinsessestraten. De Rivierenbuurt krijgt vorm en de Gasfabriek wordt de eerste industrie in de Binckhorst. Aan de Laakhaven komt het Gemeentelijke Slachthuis. De Vaillantlaan ontstaat, rond het Paul Krugeplein begint deTransvaalwijk, noordelijk het Valkenboskwartier.
De Beeklaan sluit aan op de Groot Hertoginnlaan. Het Geuzen- en Statenkwartier komt gereed. Eik en Duinen ligt nog in het vrije veld.

1920 : 355.000 inwoners
De Nieuwe Scheveningse Bosjes raken omsloten. De Bezuidenhoutseweg komt in trek, Laakkwartier noord komt op. De Schilderswijk en Transvaalwijk groeien met kleine schokjes, maar in het noordwesten ontstaat snel de Bomenbuurt. De Laan van Meerdervoort wordt daar de eindeloze slagader.
Veel stadsgroen verdwijnt, vooral door de bebouwing van Zorgvliet met riante behuizingen.

1930 : 438.000 inwoners
Bijna het inwonertal van nu, maar er wonen. 4,67 mensen per huis, de hoogste bezettingsgraad in de geschiedenis.
De stad groeit sneller dan ooit. Scheveningen zit nu dicht van haven tot Belgisch Park. Duttendel is woongebied. Het Benoordenhout begint, Bezuidenhout is vol tot aan Huis ten Bosch en Stuyvesantplein.
Laakkwartier en Spoorwijk worden begrippen door de sociale woningbouw.
Het Schilderskwartier grenst aan de grote bocht in de Parallelweg, het Transvaalkwartier gaat tot aan de De La Reyweg. Het Zuiderpark is 'ontdekt'. In een bouwexplosie komt de ganse Gooise namenbuurt tot stand, en boven Eik en Duinen reikt deVruchten-, Bomen- en Bloemenbuurt nu tot aan de Bosjes van Pex. De Gelderse namenbuurt, tussen Loosduinse Kade en Soestdijkse kade ligt echter nog braak. De Vogelwijk komt op en Duindorp is in één veeg gebouwd: de Bosjes van Poot zijn ingesloten.
Voor het grote plan Moerwijk is de aanzet begonnen.

1940 : 500.000 inwoners
De oorlog stagneert verdere uitbreiding en Duitse bommen, V2's en Britse missers doen vernietigend werk. De grenzen zijn de Scheveningse Spoorlijn (Landscheidingsweg), Van Alkemadelaan (rond de Kijfhoeklaan is een stukje Duinzigt gebouwd), Laan van Nieuw Oost-Indië ( langs de Benoordenhoutseweg staan de steenrode villa's), Marlot en de Carel Reinierszkade. In de weiden van de Binckhorst groeien pinksterbloemen, al is langs de Vliet wat industriebebouwing reeds te vinden.
Het landelijke westen wacht op de na-oorlogse Grote Sprong. De Vogelwijk is gereed tot aan de Buizerdlaan en in het groene veld komen plukjes woningen tussen Hoefbladlaan en Muurbloemweg. Deze bouwvorm; gegoede middenstandshuizen op vrije stukjes grond, gaat in de oorlog door. Loosduinen is kalmpjes aan via de Oude Haagweg en 't Tuinenbuurtje verknoopt met Den Haag.

1955 : 800.000 inwoners
De stad is de 600.000 gepasseerd. De bewoningsdichtheid per huis is bijna die van 1930. De stad heeft zijn gigantische uitbreidingen ingezet: waar ruimte is wordt geheid. De industrieterreinen Binckhorst en Plaspoelpolder komen in hoog tempo op.
Moerwijk is klaar, Morgenstond gaat tot aan de Dedemsvaartweg. De Leyweg, oude landweg van eeuwen is een drukke verkeersbaan. Leyenburg komt van de tekentafels, Bohemen en de Componistenbuurt reiken tot aan Meer en Bos. De Vogelwijk is vol. Op stapel staat het gigantische Mariahoeve - de stad ruikt de Wassenaarse grens.
En, -een satellietstad Zoetermeer, zou dat wat zijn..?

1970 : 540.000 inwoners
Den Haag is zijn bevolkingshoogtepunt voorbij. De snelle woningwetbouw en premiebouw in de provincie, de opkomst van de auto, Zoetermeerse uitbreidingen hebben een enorme spreiding gebracht.
Het Gewest is vol. Het stadsbestuur peinst en kijkt naar Wateringen... .

1983 : 450.000 inwoners
We staan weer op het bevolkingsgetal van 1930, en er is opnieuw een crisistijd. De laatste groeigiganten heten Kraayenstein-en Houtwijk, Renovering hoort nu bij het bouwjargon. Na de oorlog zijn 75.000 nieuwe woningen bijgebouwd. De woningvoorraad 189.000, de bezetting is dus theoretisch bijna 2,4 per huis. Toch staan nog 30.000 woningzoekenden geregistreerd. Waarom? De nieuwe woningnood heet 'betaalbaarheid'.
Tienduizenden' werklozen in de stad, bijna twintig procent vergrijsden van de bevolking, onstuitbaar stijgende energie kosten zijn de problemen waar een gemeentebestuur mee tobt.
Om deze en geen andere reden is na 1900 de woningwet- tot . stand gekomen. De toekomst van de stad zal geen andere zijn dan die van honderd jaar geschiedenis: werk en betaalbaar wonen, zullen de komende decennia de zorg blijven van lands- en stadsbestuur.

Mocht iemand over de verdere levensloop van Den Haag beschikken, ongeveer in de vorm zoals boven beschreven, dan zou ik dat graag ontvangen zodat ik alles kan bijwerken tot op de dag van vandaag.

Reacties gaarne naar: harryvanreeken@gmail.com

1 Reactie

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*


Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.